Navukoŭcy zmahli vyznačyć mahčymych svajačak Jefrasińni Połackaj dziakujučy hienietyčnamu analizu
Na padstavie daśledavańnia pareštkaŭ, vyjaŭlenych na terytoryi Spasa-Praabraženskaj carkvy ŭ Połacku, vyznačanyja žančyny, jakija, z vysokaj dolaj imaviernaści, byli blizkimi svajačkami biełaruskaj śviatoj.
Antrapołah Volha Jemialjančyk. Fota: novaya.by
Da značnaha navukovaha adkryćcia ŭ halinie histaryčnaj hienietyki i antrapałohii pryviało supracoŭnictva biełaruskich i rasijskich navukoŭcaŭ, paviedamlaje «SB Biełaruś siehodnia».
Supracoŭnictva pamiž Połackim dziaržaŭnym univiersitetam i Instytutam etnahrafii i antrapałohii imia Mikłucha-Makłaja Rasijskaj akademii navuk pačałosia ŭ 2020 hodzie. U miežach sumiesnaha prajekta była stvorana mižnarodnaja łabaratoryja antrapałahičnych daśledavańniaŭ, jakaja dazvoliła pravodzić składanyja izatopnyja i hienietyčnyja analizy kaścianych astankaŭ.
Padčas archieałahičnych rabot na terytoryi Spasa-Jefrasińnieŭskaha žanočaha manastyra byli znojdzieny sarkafahi ź niekalkimi žanočymi čarapami. Marfałahičnyja asablivaści hetych čerapaŭ adroźnivalisia ad pachavańniaŭ XVII—XVIII stahodździaŭ, što vyklikała zdahadku pra ich značna raniejšaje pachodžańnie.
Vyjaŭleny ŭ 2020 hodzie sarkafah. Fota: novaya.by
U 2020 hodzie daśledčyki vyjavili zakryty sarkafah XII stahodździa z dobra zachavanym žanočym škiletam. Hetaja znachodka dała mahčymaść pravieści paraŭnalny hienietyčny analiz.
Rasijskija śpiecyjalisty z łabaratoryi histaryčnaj hienietyki praviali daśledavańnie DNK. Analiz pakazaŭ, što ŭsie žančyny źviazanyja pamiž saboj blizkim rodnasnym svajactvam — na ŭzroŭni «maci — dačka — siastra».
Uličvajučy archieałahičny kantekst i zhadki ŭ žycii Jefrasińni, dzie havorycca pra jaje rodnuju i stryječnuju siastru, a taksama plamieńnic, jakija pryniali manastva, navukoŭcy ličać vielmi mahčymym, što znojdzienyja žančyny — svajački Jefrasińni Połackaj.
Dadatkovyja źviestki byli atrymanyja dziakujučy fotahramietryi i antrapałahičnaj rekanstrukcyi.
Śpiecyjalisty adnavili vyhlad žančyn: usie jany byli błandzinkami z błakitnymi vačyma. Taki fienatyp, na dumku daśledčykaŭ, moža śviedčyć pra skandynaŭskaje pachodžańnie pradstaŭnic rodu Rurykavičaŭ-Rahvałodavičaŭ, naščadkam jakoha była i sama Jefrasińnia.
Volha Jemialjančyk sa škiletam žychara Połacka XI—XIII stahodździaŭ. sa śladami ciažkaj traŭmy na čerapie, mahčyma, ad udaru kiścianiom. Fota: Sb.by
Daśledavańni stali častkaj šyrejšaha prajekta, źviazanaha z rekanstrukcyjaj abliččaŭ žycharoŭ Staražytnaj Rusi. Ich vyniki ŭvajšli ŭ vydańnie «Nasielnictva Staražytnaj Rusi. Albom u asobach» (Maskva, 2024), siarod suaŭtaraŭ jakoha — biełaruski antrapołah Volha Jemialjančyk, dacentka kafiedry historyi i turyzmu Połackaha dziaržuniviersiteta.
Adkryćcio, zroblenaje ŭ Połacku, — pieršy taki vypadak u historyi biełaruskaj antrapałohii i demanstruje mahčymaści miždyscyplinarnaha padychodu ŭ daśledavańni historyi nasielnictva Siaredniaviečča.