Čamu Horadzien staŭ Horadniaj?

Historyk Mikoła Vołkaŭ u fejsbuku raskazaŭ pra zaŭvažanyja im zakanamiernaści ŭ nazyvańni staražytnych nasielenych punktaŭ na terytoryi sučasnaj i histaryčnaj Biełarusi, prymianiŭšy mietady paraŭnalnaj linhvistyki. 

Stary zamak u Hrodnie. Fota: Wikimedia Commons

«Pracujučy razam z kaleham nad historyjaj Bieraścia, vyśvietliŭ, što nazva horada i ŭ histaryčnych krynicach, i dla miascovaha nasielnictva była mužčynskaha rodu, a źjaŭleńnie formy «Bieraście» ŭ nijakim rodzie treba interpretavać jak histaryjahrafičnuju pamyłku.

Pry hetym kalehi źviarnuli ŭvahu na dosyć vyrazna bačnuju zakanamiernaść: amal usie staražytnyja ruskija harady majuć nazvy ŭ mužčynskim rodzie. Heta amal praviła.

Transfarmacyja formy «Horodien'» u «Horodno» — nie histaryjahrafičnaja pamyłka, jana dobra bačnaja pa krynicach XVI stahodździa. A pryčynaj hetaha, vierahodna, była Litva.

Taksama jak z ruskimi nazvami mužčynskaha rodu, uražvaje raspaŭsiudžańnie žanočaha rodu siarod rańnich litoŭskich nazvaŭ: Kreva, Lida, Vilna, Koŭna i h. d. Možna dastatkova chutka dziasiatki takich nazvaŭ adrazu pryvieści, zhadvajučy hieahrafiju histaryčnaj Litvy.

Pryčym rusiny sprabavali ich pierakručvać u mužčynski rod kštałtu: Kovien', Kriev'. Paźniej z hetym dapamahli palaki, dla jakich nazvy kštałtu «Kiernovo» zaŭždy nabyvali mužčynski rod — «Kiernów».

Ja byŭ ździŭleny, kali pa krynicach XV-XVI stahodździaŭ razabraŭsia, što viadomaje miastečka Rakaŭ pad Mienskam nazyvałasia pieršapačatkova «Rakovo».

Adpaviedna, litoŭskim upłyvam možna patłumačyć i źjaŭleńnie Horadna/Horadni. Atrymlivajecca takaja cikavaja dychatamija mužčynskaha i žanočaha, ruskaha i litoŭskaha.

Kamientary da artykuła