Pradukcyju «Biełaruśkalija» pierajmienavali i pradajuć ES u abychod sankcyj

«Ja nie daśledčyk, jak vy, ci jašče chtości. Ja nie jezdžu, nie hladžu, chto i što tam robić. Jość tavar, jość firma. Firma nie pad sankcyjami, tavar nie pad sankcyjami. I ja nabyvaju hety tavar. Usio… Niama takoha zakanadaŭstva, što ja abaviazany dzieści jeździć, šukać vytvorčaść i jašče štości takoje», — tak uładalnik polskaj kampanii JP Company Juryj Chrul adkazaŭ na pytańnie žurnalista BRC, ci viedaje jon pra pachodžańnie tavaru, jaki nabyvaje ŭ Biełarusi.

Zakona, jaki abaviazvaje pakupnika praviarać pachodžańnie syraviny i etapy vytvorčaści tavaru, sapraŭdy niama. Ale daśledčyki, jak vykazaŭsia fihurant rasśledavańnia, «vyšukniki», i z dapamohaju źviestak z usiaho adnaho dakumientu vykryli schiemu abychodu jeŭrapiejskich sankcyjaŭ suprać bujnoha biełaruskaha pradpryjemstva.

Nievypadkovaja mietamarfoza

U Biełarusi ŭ vieraśni 2022 hoda zaćvierdzili techničnyja ŭmovy dla novaj pradukcyi — antyhałalodnaha reahientu dla aŭtamabilnych daroh i tratuaraŭ Norta (u roznych dakumientach sustrakajecca napisańnie NORT_A, NORT A). U ich prapisanyja normy i praviły vytvorčaści kankretnaha tavaru, jakija raspracoŭvaje pradpryjemstva, kali płanuje jaho vypuskać. Pieršym vytvorcam Norta u dziaržaŭnym katałohu pradukcyi ličycca TAA «Jeŭrapiejskaje ahrarnaje ahienctva». Da traŭnia 2024-ha źjavilisia jašče dva — «Kompleksnyja ŭhnajeńni» i «Kampanija techniki i servisu».

Ajčynny tavar zacikaviŭ pakupnikoŭ ź Jeŭrasajuza. Kampanija «Kompleksnyja ŭhnajeńni» ŭ sakaviku 2024 hoda pavinna była pastavić 66 tonaŭ Norta polskaj firmie JP Company. Heta napisana ŭ siertyfikacie jakaści, jaki BRC atrymaŭ ad krynicy ŭ śfiery hruzapieravozak. Žurnalisty źviarnuli ŭvahu na kod tavaru, paznačany ŭ dakumiencie: choć pradukt nazyvajecca «materyjał supraćhałalodny», jahonaja markiroŭka adpaviadaje chłarydu natryju. Dola ŭtrymańnia hetaha rečyva ŭ Norta — 98,2%. Taki ž skład u halitu abo techničnaj soli, jakuju Biełaruś hadami ekspartavała ŭ ES.

U hetym ža siertyfikacie jakaści žurnalisty zaŭvažyli dźvie detali, jakija pakazvajuć, što techničnaja sol pieratvaryłasia ŭ supraćhałalodny materyjał Norta nie vypadkova.

Sankcyjny katalizatar

U dakumiencie prapisany adras rehistracyi biełaruskaj kampanii-pastaŭščyka «Kompleksnyja ŭhnajeńni»: ahraharadok Račeń Mienskaj vobłaści, vulica Sadovaja, 54. U hetym ža budynku zarehistravanaje AAT «Račeń». Jano ŭvachodzić u skład chołdynhu «Biełaruskalij-Ahra», jakim kiruje «Biełaruskalij-Ahra» — kirujučaja kampanija chołdynhu «Biełaruskalij-Ahra». Bienieficyjar apošniaha — dziaržaŭnaje pradpryjemstva «Biełaruśkalij»

AAT «Biełaruśkalij» — najbujniejšy ŭ krainie vytvorca i eksparcior techničnaj soli ŭ ES, bolš za ŭsio hetaha tavaru nabyvaje Polšča. Biełaruś u 2021 hodzie pastaviła ŭ Jeŭrasajuz charčovych i niecharčovych solaŭ bolš čym na €21 młn. Kala €18 młn ź ich prynios halit. U červieni 2022-ha «Biełaruśkalij» trapiŭ pad sankcyi ES i ekspart abrynuŭsia. Za hod Biełaruś pradała techničnaj soli krychu bolš čym na €9,5 młn. A ŭ 2024-m suma ad prodažu akazałasia jašče bolš ścipłaj — kala €6 młn, €5 młn ź jakich pryjšłosia na halit.

Sankcyi Jeŭrasajuza pavinnyja byli spynić ekspart pradukcyi «Biełaruśkaliju» na jahonuju terytoryju. Ale numar vahonu, u jakim pieravozili tavar kampanii «Kompleksnyja ŭhnajeńni» dla polskaj firmy JP Company, pakazaŭ na niepasrednaje dačynieńnie padsankcyjnaha pradpryjemstva da vytvorčaści i pastaŭki Norta. Z dapamohaj hetaj unikalnaj paśladoŭnaści z vaśmi ličbaŭ u śpiecyjalnaj bazie možna daviedacca, kamu jon naležyć. Pavodle infarmacyi «Supolnaści čyhunačnikaŭ Biełarusi», vahonam vałodaje «Biełaruśkalij». I pieravozili ŭ im, chutčej za ŭsio, pradukcyju biełaruskaha kalijnaha pradpryjemstva pad vyhladam supraćhałalodnaha materyjału «Kompleksnych uhnajeńniaŭ».

«Ź vierahodnaściu, jakaja imkniecca da 100%, heta adzin i toj ža minierał. Ci dakładniej, napeŭna, budzie kazać, minierałahičnaja syravina. Adnolkavy jon, jak z punktu hledžańnia pieraliku mahčymych damieškaŭ, tak i z punktu hledžańnia pakaźnikaŭ utrymańnia kancentracyi tych samych damieškaŭ. Nijakich utylitarnych markiornych złučeńniaŭ akramia zvyčajnaj soli, chłarydu natryju, tut u pryncypie niama», — patłumačyŭ BRC chimik Siarhiej Biesarab, jakoha paprasili paraŭnać chimičnyja składy Norta i halitu «Biełaruśkalija».

Padčas telefonnaj razmovy z ułaśnikam pradpryjemstva-pastaŭščyka Norta, raskrylisia novyja fakty.

Źviazanyja adnoj sollu

Kampanijaj «Kompleksnyja ŭhnajeńni» vałodaje Dźmitryj Šałamicki — eks-namieśnik staršyni Respublikanskaj partyi pracy i spraviadlivaści (jaje lidar Alaksandr Chižniak byŭ adnym z kandydataŭ na prezidenckich vybarach-2025). Žurnalist BRC pad vyhladam patencyjnaha pakupnika Norta źviazaŭsia ź im praz telefon, kab raspytać, dzie firma biare halit. Šałamicki adkazaŭ, što «Kompleksnyja ŭhnajeńni» zajmajucca vyklučna ŭhnajeńniami:

«My hetym (vytvorčaściu antyhałalodnaha materyjału Norta — red.) nie zajmajemsia. Značyć, my pieradali pravy inšaj kampanii».

Jakoj mienavita, surazmoŭca nie raspavioŭ. Adnak žurnalisty znajšli ščylnyja suviazi pamiž «Kompleksnymi ŭhnajeńniami» i jašče dźviuma firmami, pra jakija zhadvali ŭ pačatku rasśledavańnia. Kampanija Dźmitryja Šałamickaha da lutaha 2024 hoda była adnym z zasnavalnikaŭ TAA «Jeŭrapiejskaje ahrarnaje ahienctva». Pradstaŭnik «Biełaruśkaliju» paćvierdziŭ žurnalistu BRC, što apošniaja nabyvaje ŭ ich padsankcyjnuju techničnuju sol:

«Tak. Jano («Jeŭrapiejskaje ahrarnaje ahienctva») z našaha halitu vyrablaje «Nortu» i samastojna jaje realizuje».

Na momant vychadu materyjału «Jeŭrapiejskim ahrarnym ahienctvam» vałodajuć «Biełaruskalij-Ahra» — kirujučaja kampanija chołdynhu «Biełaruskalij-Ahra» i estonskaja firma European Agricultural Agency. U estonskaj kampanii jość dola biełaruskaha biznesoŭcy Alaksandra Bahačenki.

Biznes-partnior Bahačenki Juryj Chrul — suzasnavalnik polskaj firmy JP Company, toj samaj, jakaja ŭ atrymanym nami siertyfikacie jakaści značycca hruzaatrymalnikam Norta. Ab tym, što Norta — heta zabaronieny da ŭvozu ŭ JEZ pradukt «Biełaruśkaliju», uładalnik JP Company nie viedaŭ. Prynamsi tak jon skazaŭ u telefonnaj razmovie z žurnalistkaj BRC: «Nijakaha halitu ja nie nabyvaju. Ja nabyvaŭ supraćhałalodny materyjał Norta».

A tak vyhladaŭ dyjałoh pamiž Juryjem Chrulom i žurnalistkaj paśla jejnaj zaŭvahi ab tym, što składy padsankcyjnaj techničnaj soli i supraćhałalodnaha materyjału nie adroźnivajucca:

• — Niapraŭda, niapraŭda, niapraŭda. Vy vaźmicie danyja halitu i vaźmicie dadzienyja Norta. Jany adroźnivajucca.
• — My tak i zrabili.
• — Jany adroźnivajucca.
• — Nie.
• — Jany adroźnivajucca…

Chrul dadaŭ, što kab atrymać Norta z halitu, jaho apracoŭvajuć, ale nie ŭdakładniŭ, jakim čynam. Skončyłasia hetaja razmova abiacańniem adkazać na pytańni, jakija my dasłali ŭ aficyjnym zapycie JP Company. Na momant vychadu rasśledavańnia adkaz nie pryjšoŭ.

Treci — nie lišni

Halit «Biełaruśkaliju» ŭ Polšču pastaŭlaje jašče adna kampanija — treciaja z tych, što zaćvierdzili techničnyja ŭmovy dla vypusku Norta, — «Kampanija techniki i servisu». Tolki jana ŭ 2024-m vaziła minieralny kancentrat dla polskaj JP Company. Pavodle źviestak «Supolnaści čyhunačnikaŭ Biełarusi», za hod biełaruski pastaŭščyk adpraviŭ 716 vahonaŭ techničnaj soli. Heta kala 50 tys. tonaŭ. Niahledziačy na toje, što ŭ transpartnych dakumientach tavar nazyvajecca techničnaj sollu, u kampanii-pastaŭščyku jaje nazyvajuć pa-inšamu.

«U nas halitu niama. U nas jość supraćhałalodny materyjał Norta», — udakładniŭ pradstaŭnik firmy ŭ telefonnaj razmovie z žurnalistam, jaki pradstaviŭsia pakupnikom z Polščy.

Suzasnavalnik TAA «Kampanija techniki i servisu» — Pavieł Bahačenka, brat žonki Alaksandra Bahačenki (jon uziaŭ proźvišča žonki, ułasnaja — Baran). U Paŭła jość sumiesny biźnies u Polščy z suzasnavalnikam JP Company Juryjem Chrulom — kampanija. 

Žurnalisty pasprabavali źviazacca z Alaksandram Bahačenkam, kab raspytać pra pastaŭki techničnaj soli «Biełaruśkaliju» ŭ Polšču, adnak jon nie ŭziaŭ słuchaŭku. Na našyja zapyty «Biełaruśkalij», «Jeŭrapiejskaje ahrarnaje ahienctva», «Kompleksnyja ŭhnajeńni» i «Kampanija techniki i servisu» nie adkazali.

• 3
• 0
• 2
• 3
• 0
• 0
• 3
• 0