Paśla vajny imi karystałasia amierykanskaja raźviedka, a ciapier heta ŭnikalnaja krynica dla historykaŭ i krajaznaŭcaŭ.
U svabodny dostup pačali vykładać aerafotazdymki terytoryi Biełarusi, jakija byli zrobleny niamieckimi vajskoŭcami ŭ 1939-1945 hady. Jany źjaŭlajucca častkaj vielizarnaj kalekcyi zdymkaŭ terytoryi SSSR, što trapiła ŭ ZŠA paśla zaviaršeńnia vajny. Zdymki doŭhi čas byli zasakrečanymi, bo vykarystoŭvalisia amierykanskaj raźviedkaj u svaich metach.
U naš čas sakretnaść źniataja, i zdymki možna było zakazać u archivie, ale ŭ svabodny dostup ich pačali vykładać tolki ciapier.
Z 2176 niamieckich aerafotazdymkaŭ Biełarusi ŭ katałohu najbolšaja kolkaść prypadaje na Bresckuju, Hrodzienskuju i Minskuju vobłaści, ale sustrakajucca i asobnyja zdymki Viciebskaj, Homielskaj i Mahiloŭskaj abłaściej.
Zdymki achoplivajuć jak harady, tak i sielskuju miascovaść i mohuć słužyć unikalnaj krynicaj dla vyvučeńnia historyi i architektury kraju. Razroźnieńnie fotazdymkaŭ, vykładzienych na sajcie Nacyjanalnaha archiva ZŠA, składaje 3800 × 3800 piksiełaŭ, čaho dastatkova dla taho, kab zrazumieć płaniroŭku i apaznać asobnyja budynki i zbudavańni. Zdymki mohuć być vielmi karysnymi dla vyznačeńnia dakładnaj łakalizacyi nievialikich nasielenych punktaŭ i draŭlanych chramaŭ u sielskaj miascovaści, jakija nie dajšli da našaha času.
Da taho ž zachoŭvajecca mahčymaść zamović u archivie cikavy zdymak u razroźnieńni 14500 × 14500 piksielaŭ, kab vyvučyć usie detali.
Ciapier čytajuć
«Ludzi chočuć pieramovaŭ z tymi, chto maryć ich źniščyć fizična». Hutarka z Alaksandram Kabanavym pra žyćcio, «Biełpoł» i razychodžańnie ź Piatruchinym
Kamientary
poka 5, no uvierien, ich bolšie. navierno sriedi nich jesť tie, kto čuť po-umnieje i tak diošievo nie prokałyvajutsia )))
zrav́jažiełaju, tovariŝi majory ))
A asobnyja niamieckija zdymki byli ŭ dostupie jašče ŭ 2010-ch: centr Minska, aeradrom, Kurapaty, inšyja harady.
Pytańnie bolš da taho, što plonak šmat, ich treba pieravieści ŭ ličbavy farmat, kłasifikavać, pryviazać da miascovaści. I daloka nie ŭsio apracavana.
Tut chutčej treba być udziačnym amierykanskim archivam, jakija z-za śpiecyfiki zakanadaŭstva vykładvajuć zdymki u publičny dostup. U inšych krainach z hetym prablema.
(I dadam, što łapidarnyja hienii sučasnaj ułady mohuć i heta pałamać, kali zojmucca skaračeńniem vydatkaŭ u tym liku na archivy).