«Niečym treba zaŭsiody achviaravać. Mnie pryjšłosia achviaravać siamjoj»: syn Iny Afanaśjevaj pra pavaroty losu

Raniej Ivan pracavaŭ akcioram u Minsku ŭ teatry imia Maksima Horkaha. Jon vyjechaŭ ź Biełarusi ŭ Łatviju ŭ samym pačatku 2020 hoda — za siem miesiacaŭ da čarhovych vybaraŭ i kryvavaha žniŭnia. Adrazu śćviardžaje, što nie praz palityku, ale chutka vypraŭlaje sam siabie i kaža, što biez palityki ŭsio ž nie abyšłosia. Bo, pa-pieršaje, jon nikoli nie padtrymlivaŭ Łukašenku. A pa-druhoje, chacieŭ usio ž pracavać u krainie, dzie akciory nie zahnanyja ŭ ramki.

— Ja razumieŭ, što mnie nie chapaje raźvićcia. Ja chacieŭ čahości bolšaha — pabačyć, jak teatr moža pracavać biez abmiežavańniaŭ, jak možna sapraŭdy vykazvacca. U Minsku nas uvieś čas zahaniali ŭ ramki. My, naprykład, pavinny byli pytacca, ci možam vykarystoŭvać pieśniu «Pahonia» ŭ śpiektakli «Piaśniar».

Pavialičyć

Ź ciapierašnim ministram Rusłanam Čarnieckim Ivan šeść hadoŭ siadzieŭ u adnoj hrymiorcy.

— My razmaŭlali, ale jak kalehi. Siabrami, tym bolš blizkimi, nikoli nie byli. Rusłanu zaŭsiody ŭsio padabałasia, jon znachodziŭ va ŭsioj hetaj sistemie plusy. Viedaŭ, z kim siabravać, jak siabravać i jak razmaŭlać.

Majsterstva padchalimstva, rabalepstva i liślivaści ŭ jaho było raźvita zaŭsiody lepš, čym akciorskaje.

Ivan kaža, što ŭ niejki momant zrazumieŭ, što nie moža bolš va ŭsim hetym varycca.

— Mianie ŭžo pačali klikać na niejkija praŭładnyja kancerty, na adnym ź ich ja navat byŭ viadučym.

Razumiejecie, mnie heta nastolki nie padabałasia, tak było soramna ŭnutry… Uvieś hety savok, jaki dahetul isnuje ŭ Biełarusi. Va ŭładzie siadziać staryja ludzi — i heta nie tolki pra Łukašenku, — jakija puścili karani i žyvuć tolki tym saŭkom. Jany marać viarnuć heta ŭsio, niejkuju maładość svaju zhublenuju. Ahidna ad pačućcia, što ty zatrymaŭsia niedzie ŭ časie i niama nijakaha ruchu napierad. Ja nie chacieŭ u hetym udzielničać, ja nie chacieŭ u hetym žyć.

Tamu ja vyrašyŭ źjechać.

Akcior niejak sumna paśmichajecca:

— Jany ž sami kazali: kali nie padabajecca — jedźcie. Nu voś, mnie nie padabałasia, ja pajechaŭ.

Pavialičyć

Ciapier Ivan vystupaje ŭ Ryžskim ruskim teatry imia Michaiła Čechava. Siamja nie padtrymała jaho rašeńnia źjechać. Z žonkaj jon raźvioŭsia, jana razam z dačkoj zastałasia ŭ Biełarusi.

— Niečym treba zaŭsiody achviaravać. Na žal, praz maju pazicyju pryjšłosia achviaravać siamjoj.

Akcior pryznajecca: pieršapačatkova jon nie płanavaŭ, što pajedzie ŭ adzin kaniec. U žniŭni 2020 hoda Ivan pryjechaŭ u Biełaruś na dzień naradžeńnia dački, a taksama kab uziać udzieł u prezidenckich vybarach.

— Uviečary 9 žniŭnia ja skazaŭ žoncy — my tady jašče byli ŭ šlubie, — što pajdu pratestavać. Jana doŭha mianie ŭprošvała nie rabić hetaha. Ja byŭ kala Steły, kali pačaŭsia razhon… Nastupnyja dni, 10 i 11 žniŭnia, ja taksama vychodziŭ pratestavać. Byŭ na Puškinskaj, kali tam zabili Tarajkoŭskaha…

Pavialičyć

Apošni raz Ivan byŭ u Biełarusi ŭ listapadzie 2020 hoda. Viartacca na radzimu, pakul tam Łukašenka čarhovy raz vybiraje sam siabie, akcior nie płanuje. U sacsietkach jon ščyra vykazvajecca suprać vajny, a taksama iranizuje z čarhovaj inaŭhuracyi.

Na pytańnie, ci sprabavali niejak ułady źviarnucca da jaho, Ivan adkazvaje:

— Nie. Imavierna, sprava ŭ tym, što ja nie taki miedyjny, jak Maks Korž ci Hanna Šarkunova. Ale ja viedaju, što na mianie zaviali kryminalnuju spravu… Jany ž ciapier jak robiać? Jany nie zavodziać spravu aficyjna. Źbirajuć papačku i čakajuć, pakul čałaviek pryjedzie ŭ krainu. Jak tolki jon zajazdžaje, sprava adrazu zavodzicca. Pastupiła infarmacyja, što na mianie takaja papačka jość.

Ivan raspaviadaje, što šmat jaho siabroŭ zvolnili — navat u hetym hodzie.

— Z majho byłoha teatra taksama zvolnili dastatkova vialikuju kolkaść ludziej. Ja cudoŭna razumieju, što adbyvajecca tam — usie bajacca.

I nichto nie moža vykazvać svaju pazicyju, tamu što apošnija piać hadoŭ režym traciŭ resursy nie na toje, kab kraina raźvivałasia, a na represii. Zamiest taho, kab stvarać, naprykład, štučny intelekt, mašyny ci niešta inšaje, jany šukajuć ludziej, jakija vychodzili ci niejkim čynam vykazvalisia suprać Łukašenki.

Usie «dasiahnieńni» Biełarusi, jakija ja baču za apošnija piać hadoŭ — heta aryšty, aryšty, aryšty. I jany hetym hanaracca, bo bolš niama čym!

Znajomyja Ivana, jakija padzialali jaho pazicyju, taksama źjechali z krainy — a kahości navat vyhnali.

— U mianie, naprykład, byŭ adnakurśnik — hramadzianin Ukrainy. Jon usio žyćcio žyŭ u Biełarusi. I ŭ vyniku paśla taho, jak jon vyjšaŭ na pratest suprać vajny va Ukrainie, jaho prosta vyhnali z krainy. Zdajecca, zabaranili ŭjezd u Biełaruś na 15 hadoŭ.

Pa słovach Ivana, u Ryzie jamu žyviecca vydatna. Jak i ŭsiudy, byvajuć svaje niuansy, ale, hałoŭnaje, jość svaboda — u tym liku, svaboda tvorčaści.

— Ja jechaŭ u Ryhu dla taho, kab vyvučać prafiesiju, kab razumieć, što moža adbyvacca ŭ teatry, jak jon moža raźvivacca, jak možna pracavać z dobrymi režysiorami. Teatr Michaiła Čechava dla mianie prosta idealny teatr u płanie taho, što tut robiać, jak vyrazna vykazvajuć svaju pazicyju. Tut cudoŭnyja režysiory i nichto nie baicca pamylicca.

Pavialičyć

Raspoviedy prapahandy pra toje, jak u Łatvii ciažka žyć, asabliva ruskamoŭnym, vyklikajuć u Ivana ździŭleńnie:

— U nas repiertuarny teatr, kožny dzień vychodziać śpiektakli. Za tydzień pakazvajem pa 12 śpiektaklaŭ, i praktyčna zaŭsiody poŭnaja zała. My pracujem, nas nichto nie zakryŭ, i tamu biełaruskija prapahandysty svajo mierkavańnie mohuć zasunuć kudy-niebudź daloka.

Pamiž biełaruskim i łatvijskim teatrami Ivan bačyć prorvu:

— U biełaruskim teatry była vybudavana viertykalnaja sistema ŭłady, takaja ž, jak i ŭ krainie. Naviersie «krepki chaziajstvieńnik», jaki razdaje kamandy ŭnizie, i nichto nikoha nie čuje. Nikoli. Ludzi prosta bajacca, što ich zvolniać. U łatvijskim teatry taksama pabudavana viertykal, ale jana absalutna adekvatnaja. Ty viedaješ, što možaš źviarnucca pa dapamohu da luboha čałavieka. Za tyja piać hadoŭ, što ja ŭ Ryzie, dyrektarka teatra Dana Bjork mnie dapamahała tysiačy razoŭ.

Padabajecca Ivanu i toje, što ŭ Łatvii teatr raźvivajecca. A kłasika tut — heta nie toje, što napisali 200 hadoŭ tamu, 200 hadoŭ tamu pačali hrać i pa hety dzień hrajuć typova. Kłasičnyja tvory nie ŭsprymajucca jak niejki muziejny rarytet, da jakoha nielha dakranacca. Kali režysiory biarucca stavić kłasiku, jany pakazvajuć svajo bačańnie śvietu, vykazvajuć svajo mierkavańnie.

— U Biełarusi teatry nie biaruć sučasnyja pjesy, nie dazvalajuć pierakładać kłasiku na sučasny ład. Mnie vielmi škada, što tak adbyvajecca. U Minsku vialikaja kolkaść talenavitych ludziej, niejmavierna talenavitych. Ale jany nie mohuć raskryć svoj patencyjał. Saŭkovyja tradycyi i ŭ tvorčaści, i ŭ kiravańni tarmoziać usio. U Jeŭropie ludzi ŭsio ž iduć napierad i hladziać u budučyniu, a nie aryjentujucca na minułaje.

Ina Afanaśjeva, narodnaja artystka Biełarusi i maci Ivana, paciarpieła praz palityčnuju pazicyju syna: užo 5 hadoŭ joj nie dajuć vystupać.

— Čałavieku, jaki ŭsio žyćcio byŭ na scenie, uziali i zabaranili vystupać! Ale ž ja viedaju, što jaje da hetaha času čakajuć słuchačy. Ja sam bačyŭ kamientary ŭ instahramie, što ludzi pišuć, što čakajuć jaje kancert, čakajuć, kali jaje znoŭ pakažuć pa televizary… Viadoma, adbyłosia heta ŭ tym liku i praź mianie. Ale majo mierkavańnie i maje dziejańni — tolki maje. Ja adkazvaju za svaje słovy. Usio, što ja rablu, nijak nie tyčycca majoj mamy, dziciaci, byłoj žonki.

• 79
• 1
• 1
• 5
• 1
• 7
• 0
• 15