Tramp zdradziŭ Ukrainie, a ŭ Amierycy zapachła fašyzmam — Le Monde

Paśla demanstratyŭnaha zryvu pieramovaŭ stała jasna toje, čaho raniej bajalisia: ZŠA blizkija da rasijskaj kancepcyi ŭładkavańnia śvietu. Na staronkach vydańnia Le Monde, tradycyjna blizkaha da francuzskaha dypłamatyčnaha viedamstva, za apošnija dni źjavilisia try redaktarskija kałonki, pryśviečanyja analizu palityki administracyi Donalda Trampa.

Ukraina i Jeŭropa zastajucca sam-nasam z Rasijaj

«Złosnaja svarka pamiž Donaldam Trampam, Džej Dzi Vensam i Uładzimiram Zialenskim u Biełym domie ŭ piatnicu, 28 lutaha, ilustruje varožaść novaj administracyi ZŠA ŭ dačynieńni da Ukrainy i aznačaje saboj pierałomny momant u adnosinach pamiž sajuźnikami. (…) Ciažka ŭjavić, jak zaraz možna budzie paźbiehnuć kančatkovaha razryvu», — zaŭvažaje vydańnie.

Tramp, faktyčna admoviŭšy ŭ harantyjach biaśpieki Ukrainie, padaryŭ Rasii dypłamatyčnuju pieramohu, nie zapatrabavaŭšy ad Maskvy nijakich sastupak. Paśla demanstratyŭnaha prynižeńnia Zialenskaha ŭ Biełym domie ŭsie jeŭrapiejskija lidary, akramia Viktara Orbana, vykazali Ukrainie padtrymku. Adnak uśviedamleńnie taho, što Jeŭropa ciapier zastajecca sam-nasam z Rasijaj, stanovicca ŭsio bolš vidavočnym.

«Zasada, jakaja čakała ŭkrainskaha lidara ŭ Avalnym kabiniecie, tolki paćvierdziła najhoršyja aściarohi: transatłantyčny razryŭ akazaŭsia hłybiejšy, čym zdavałasia, a poŭnaje supadzieńnie rytoryki Trampa z pucinskaj viaščuje pierahlad raniejšych sajuzaŭ. Jeŭropa zaraz zastajecca sam-nasam z Rasijaj.

Dla Starmiera, jak i dla Makrona, nadyšoŭ momant, kali treba admovicca ad sprobaŭ dabicca prychilnaści Vašynhtona, jakija ŭsio adno nie prynieśli nijakich značnych vynikaŭ. Pryjšoŭ čas zhurtavacca, paskoryć praces stvareńnia mocnaj jeŭrapiejskaj abarony i padrychtavać hramadskuju dumku da rezkaha pierachodu ŭ novy śviet», — piša Le Monde.

«Užo pačatku prezidenctva Trampa było dastatkova dla taho, kab nadać kašmarnamu pavarotu Amieryki da fašyzmu horki vodar aktualnaści. Raniej spałučeńnie słoŭ «fašyzm» i «Złučanyja Štaty» zdavałasia aksiumaronam, ale ź pieravybrańniem Trampa jano nabyło horki prysmak realnaści», — zaŭvažaje ŭ svajoj kałoncy redaktar Le Monde Filip Bernar (Philippe Bernard).

Tryvožnyja anałohii z fašyzmam

Bernar zhadvaje raman Filipa Rota (Philip Roth) «Zmova suprać Amieryki», u jakim prezidentam ZŠA ŭ 1940 hodzie zamiest Ruźvielta stanovicca Čarlz Lindbierh — lubimy narodam lotčyk, ale viadomy svaimi izalacyjanisckimi, rasisckimi i antysiemickimi pohladami. Achopleny chvalaj antyvajennych nastrojaŭ Lindbierh u ramanie śpiešna zaklučaje pakt ab nienapadzie z Hitleram.

Anałohija z ramanam u styli ŭtopii ciapier vyhladaje nie takoj užo i fantastyčnaj. Sam Rot u 2006 hodzie pryznavaŭ, što, niahledziačy na ​​siłu amierykanskaj demakratyi, «navat svabodnyja hramadzianie mahutnaj respubliki, uzbrojenaj da zuboŭ, mohuć trapić u pastku niepradkazalnaści historyi».

Realnaść nabližajecca da hetych zmročnych scenaroŭ: 24 lutaha ZŠA razam z Rasijaj prahałasavali suprać rezalucyi AAN, jakaja asudžaje Maskvu jak ahresara. Niezadoŭha da hetaha Tramp ciopła parazmaŭlaŭ z Pucinym, a jahony vice-prezident Džej Dzi Vens na Miunchienskaj kanfierencyi pa biaśpiecy abviaściŭ pra faktyčny razryŭ aljansu ź Jeŭropaj, jaki skłaŭsia paśla pieramohi nad nacyzmam u 1945 hodzie. Adzin z dypłamataŭ u razmovie z Le Monde acharaktaryzavaŭ rytoryku Vensa jak «fašysckuju i antyjeŭrapiejskuju».

Hetyja padziei ŭmacoŭvajuć aściarohi, što Amieryka ruchajecca ŭ bok aŭtarytarnaha režymu, jaki spačuvaje Kramlu.

Bernar nahadvaje, što fašystam Trampa ŭpieršyniu nazvaŭ amierykanski historyk nacyzmu Robiert Pakstan — heta było ŭ kastryčniku 2024 hoda. A Džon Kieli — kiraŭnik administracyi ŭ pieršy termin prezidenctva Trampa — niezadoŭha da vybaraŭ 5 listapada 2024 pradkazvaŭ, što ŭ vypadku pieraabrańnia Tramp budzie kiravać dyktatarskimi mietadami.

Prapahanda i manipulacyi

Francuzski pierakładčyk Mein Kampf Aliŭje Manani (Olivier Mannoni) taksama nie saromiejecca vykarystoŭvać słova «fašyzm» u dačynieńni da sučasnych tendencyj.

U svajoj knizie «Karyčnievaje adcieńnie. Jak fašyzm pranikaje ŭ našu movu» (Coulée brune. Comment le fascisme inonde notre langue, 2024), jakaja vyjšła pierad vybarami Donalda Trampa, jon analizuje, jak razbureńnie movy i palityčnaha dyskursu ŭ ZŠA i Francyi spryjaje razmyvańniu maralnych miežaŭ, umacavańniu aŭtarytaryzmu i dehumanizacyi, što ŭ vyniku moža pryvieści da fašyzmu.

Mova pierastaje być instrumientam racyjanalnaha myśleńnia. Moŭny chaos stvaraje ŭražańnie svabody, ale na samaj spravie pieraškadžaje asensavanamu analizu i razmyvaje maralnyja miežy.

Manoni adznačaje, što chaatyčnaja, emacyjnaja i supiarečlivaja maniera maŭleńnia Hitlera ŭ Mein Kampf i Trampa ŭ sučasnaj palitycy — heta nie prosta ich niedaskanałaść u farmulavańni dumak, a asensavany mietad upłyvu na hramadstva. Sproščanaja i ahresiŭnaja mova, masiravanaja chłuśnia, demanizacyja apanientaŭ i zakliki da «ačyščeńnia» nacyi — heta pramyja prykmiety tatalitarnaj ideałohii.

Jon asabliva adznačaje vykazvańni Trampa, dzie toj abiacaje «vyniščyć škodnikaŭ» (apanientaŭ) i abaranić «amierykanskuju kroŭ» ad «zabrudžvańnia» kryvioju mihrantaŭ. Hetyja słovy niepasredna pierahukajucca z nacysckaj rytorykaj.

Amierykanski fašyzm: realnaść, jakaja naradžajecca?

Rytoryka, adznačaje Manani, realizujecca na praktycy. U dziejańniach administracyi Trampa jon bačyć «zaradžeńnie amierykanskaha fašyzmu»: kult asoby, kancentracyja ŭłady ŭ rukach vykanaŭčaj ułady, razbureńnie sistemy strymak i supraćvah, imklivyja čystki ŭ dziaržaŭnym aparacie, płan departacyi adzinaccaci miljonaŭ mihrantaŭ, dekłaracyi pra patreby novaj «žyćciovaj terytoryi», pieratvareńnie achviar u vinavatych u vajnie.

«Historyja nie paŭtarajecca, — piša Manani, — ale anałohii dapamahajuć zrazumieć realnaść i padać sihnały tryvohi».

U svaju čarhu, redaktar Le Monde adznačaje, što šancy ZŠA pieratvarycca ŭ tatalitarnuju dziaržavu nievialikija. Adnak kraina moža pajści šlacham Vienhryi Viktara Orbana. U ZŠA vykanaŭčaja ŭłada pačynaje ihnaravać sudovyja rašeńni, a sistema strymak i supraćvah asłablajecca. Ułada ŭsio bolš kancentrujecca ŭ adnych rukach, što supravadžajecca rostam upłyvu hrupki aliharchaŭ pad markaj abarony «naroda» ad elit.

Bernar upeŭnieny ŭ tym, što kryzis u ZŠA niepaźbiežna akaža mocny ŭpłyŭ na jeŭrapiejskija demakratyi. Zachad pavinien vyjści sa stanu šoku i razhublenaści, uśviadomić maštab pahrozy i vypracavać stratehiju supraćdziejańnia, piša Bernar.

«Udar u śpinu»

A siońnia ŭ Le Monde źjaviłasia novaja redakcyjnaja kałonka. 

«Zamarožvajučy svaju dapamohu, Tramp zdradžvaje Ukrainie», — taki jaje zahałovak.

«Heta čarhovy ŭdar u śpinu Jeŭropy: Tramp vydatna viedaje, što jeŭrapiejskija sajuźniki ŭ najbližejšy čas nie zdolnyja zabiaśpiečyć ukraincam vajskovuju dapamohu ŭ takim ža abjomie, jak ZŠA. Napiaredadni nadzvyčajnaha jeŭrapiejskaha samitu, sklikanaha na 6 sakavika…, Tramp rezka stavić ich pierad faktam, miarkujučy, što jany vidavočna nie zmohuć adkazać na padvojny vyklik — biaśpieki i handlu», — piša vydańnie.

Najbližejšy čas pakaža, ci heta ŭsiaho tolki sproba prymusić Jeŭropu pahadzicca na kabalnyja ŭmovy ŭzajemnaha handlu ŭzamien za łaskavuju zhodu zachavać vajskovuju padtrymku, ci havorka pra jašče horšyja namiery.

• 30
• 2
• 0
• 1
• 1
• 0
• 0
• 1