Histaryčny zapis, vykanany pryhožym starabiełaruskim piśmom, z ulikam zhadanaj u im asoby, za jakuju malilisia ŭ pravasłaŭnym manastyry, siońnia vyhladaje jak histaryčny aniekdot.
Historyk i archivist Dzianis Lisiejčykaŭ apublikavaŭ u sacsietkach zapis z pamiańnika Supraslskaha manastyra, u jakim značycca Kazimir Łyščynski, samy viadomy ateist Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, jaki papłaciŭsia žyćciom za svaje pohlady.
Pamiańnikom nazyvajecca śpis ź pieralikam imionaŭ ludziej, jakich paminajuć u čas nabaženstva. Pryhožy, kalihrafična aformleny zapis, vykanany čyrvonym i čornym atramantam, datujecca 1643 hodam, kali Kaziku Łyščynskamu było kala 10 hadoŭ, ale paznačany jon jak «mładieniec» — tak tady nazyvali nie tolki niemaŭlataŭ, ale i junakoŭ.
Jaho baćka, Hieranim Kazimir Łyščynski, zhadany ŭ pačatku pamiańnika jak starejšy ŭ vialikim siamiejstvie, byŭ bieraściejskim hrodskim sudździom i pačaŭ svaju karjeru jak pisar u tym ža sudzie. Paśla jon pajšoŭ na pavyšeńnie i zaniaŭ pasadu ziemskaha padsudka.
Sam Kazimir Łyščynski spačatku ŭstupiŭ u orden jezuitaŭ, prajšoŭ teałahičnyja študyi, ale ŭrešcie vyjšaŭ z ordena ŭ 1666 hodzie i faktyčna paŭtaryŭ karjerny šlach baćki: u 1680 hodzie staŭ sudździoj hrodskaha suda, a ŭ 1682-m byŭ abrany ziemskim padsudkam.
Pakinuŭšy orden jezuitaŭ, Łyščynski napisaŭ abjomny traktat na 530 staronak, jaki nazvaŭ «Ab nieisnavańni Boha», ad jakoha zachavałasia ŭsiaho piać frahmientaŭ.
U 1688 hodzie Kazimir Łyščynski pa danosie bieraściejskaha stolnika byŭ aryštavany i abvinavačany ŭ ateiźmie. U jaho domie byli znojdzieny tvory, u jakich admaŭlałasia isnavańnie Boha. Sud pryznaŭ Łyščynskaha vinavatym i pastanaviŭ vyvieści jaho z horada i spalić na vohniščy razam ź jaho tvoram u rukach. Ale paśla zvarotu dvuch biskupaŭ i samoha abvinavačanaha da karala, spaleńnie žyŭcom było zamieniena na adsiačeńnie hałavy.
Prysud byŭ pryviedzieny ŭ vykanańnie 30 sakavika 1699 hoda: Łyščynski sam spaliŭ svoj rukapis, paśla čaho jamu adsiekli hałavu, trup vyvieźli za horad, dzie spalili, a popieł, źmieščany ŭ snarad, strelili ŭ bok Turcyi.
Łyščynskija byli ryma-katolikami, i choć dziŭna vyhladaje, što ich zhadvajuć u pamiańniku pravasłaŭnaha Supraslskaha manastyra, ale heta naturalna tłumačycca tym, što jany achviaravali srodki nie tolki na katalickija chramy, ale i na pravasłaŭnyja dy ŭnijackija śviatyni. U tastamiencie baćki, Hieranima Łyščynskaha, zhadvajecca jak minimum dziesiać takich achviaravańniaŭ.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
«Jana zabrała dziaciej i viarnułasia ŭ Minsk»: historyja biełarusa, jaki emihravaŭ u Barsiełonu ź siamjoj, a zastaŭsia adzin18
Kamientary