Doŭhi čas ličyłasia, što ŭzrost žančyny źjaŭlajecca vyrašalnym faktaram dla zdaroŭja dziciaci. Adnak šerah daśledavańniaŭ pakazaŭ, što heta nie zusim tak: uzrost baćki taksama adyhryvaje važnuju rolu.
Mnostva navukovych daśledavańniaŭ asnoŭnuju ŭvahu nadavali ŭzrostu maci jak faktaru, što ŭpłyvaje na zdaroŭje dziciaci. Adnak apošnija navukovyja dadzienyja śviedčać, što ŭzrost baćki taksama maje značny ŭpłyŭ. Jak paviedamlaje Fitbook.de, zhodna z tryma daśledavańniami, praviedzienymi ŭ ZŠA, poźniaje baćkoŭstva pavialičvaje ryzyku ŭźniknieńnia ŭ dziciaci roznych zachvorvańniaŭ.
Vialikaja kolkaść mutacyj u pažyłych baćkoŭ
Niadaŭniaje daśledavańnie, vyniki jakoha apublikavanyja u časopisie Nature, vymiarała chutkaść mutacyj u śpiermatazoidach, kab zrazumieć, jak hety pakazčyk źmianiajecca z uzrostam. Raniej było ŭstanoŭlena, što kala 80% usich mutacyj de novo (novych mutacyj, jakija nie pieradajucca ŭ spadčynu) uźnikajuć mienavita ŭ mužčynskaj pałavoj linii. Pry hetym ich kolkaść pavialičvajecca z uzrostam baćki.
Hetyja mutacyi mohuć pavyšać ryzyku raźvićcia ŭ dziaciej hienietyčnych zachvorvańniaŭ, u tym liku parušeńniaŭ raźvićcia, takich jak aŭtyzm abo sindrom Marfana.
Navukoŭcy vyvučyli śpiermu 23 byłych jaje donaraŭ z roźnicaj u 15,9 hoda pamiž pieršymi i druhimi probami. Siaredni ŭzrost udzielnikaŭ skłaŭ adpaviedna 27,3 i 42,7 hoda.
Dla analizu mutacyj vykarystoŭvali vysokatechnałahičnuju mietodyku. Pry hety teściravali jak staryja, tak i novyja proby śpiermatazoidaŭ, a taksama analizavali kroŭ i ślinu ŭdzielnikaŭ.
Daśledavańnie paćvierdziła: čym starejšy mužčyna, tym bolš mutacyj u jaho śpiermatazoidach. Chutkaść mutacyj pryvodzić da padvajeńnia ich kolkaści kožnyja 21,6 hoda.
Adnak tempy mutacyj roźnilisia pamiž udzielnikami. U pryvatnaści, u adnaho ŭdzielnika była vyjaŭlena vyklučna vysokaja častata mutacyj. Mahčyma, na heta mahło paŭpłyvać niapoŭnaje apuskańnie jaječka, jakoje jon mieŭ u maładości. Adnak dla paćviardžeńnia takoj uzajemasuviazi nieabchodny bolš maštabnyja daśledavańni.
Upłyŭ uzrostu baćki na dzicia i maci
Inšaje daśledavańnie, padčas jakoha byli praanalizavany narodžanyja ŭ ZŠA z 2011 pa 2022 hod, vyjaviła značny ŭpłyŭ poźniaha baćkoŭstva na zdaroŭje dziciaci.
Naprykład, u pary, dzie ŭzrost baćki składaŭ 50—59 hadoŭ, ryzyka zaŭčasnych rodaŭ była na 16% vyšej, a ryzyka naradžeńnia dziciaci ź nizkaj vahoj — na 14% vyšej, čym u pary, dzie ŭzrost mužčyny byŭ 30-39 hadoŭ. U baćkoŭ 70 hadoŭ i starejšych hetyja pakazčyki pavialičvalisia da 21% i 24% adpaviedna.
Paźniej baćkoŭstva taksama źviazana z pavyšanaj ryzykaj ŭskładnieńniaŭ u maci. U parach, dzie mužčyna mieŭ 50—59 hadoŭ, ryzyka hiestacyjnaha dyjabietu u žančyny była vyšejšaj na 13%, a pry ŭzroście baćki ŭ 60—69 hadoŭ ryzyka hipiertanii ŭ maci padčas ciažarnaści ŭzrastała na 11%. Hetyja karelacyi nie naziralisia ŭ mužčyn starejšych za 70 hadoŭ.
Atrymanyja danyja adpaviadajuć vysnovam daśledavańnia, praviedzienaha ŭ 2018 hodzie navukoŭcami Stenfardskaha ŭniviersiteta. Jaho aŭtary z bazy źviestak ab 40,5 miljona žyvanarodžanych u ZŠA za 2007—2016 hady adabrali źviestki ab tych vypadkach, dzie baćkami byli mužčyny ad 45 hadoŭ i starejšyja. Ich paraŭnali z hrupaj, dzie ŭzrost baćkoŭ składaŭ 25—34 hady.
Paraŭnańnie pakazała: kali baćku było nie mienš za 45 hadoŭ, nazirałasia značna vyšejšaja ryzyka zaŭčasnych rodaŭ i nizkaja vaha niemaŭlaci pry naradžeńni. Navat z ulikam uzrostu maci ryzyka zaŭčasnych rodaŭ pavialičvałasia na 14 %. Akramia taho, była vyjaŭlena 18% pavyšanaja ryzyka sutarhaŭ u niemaŭlaci. Ryzyka raźvićcia hiestacyjnaha dyjabietu ŭ maci pavialičvałasia na 28%. Dzieci bolš starych baćkoŭ taksama časta mieli patrebu ŭ padtrymcy dychańnia.
Jakaść śpiermy i ryzyki poźniaha baćkoŭstva
Navukoŭcy ličać, što adnoj z klučavych pryčyn taho, što poźniaje baćkoŭstva pavyšaje ryzyku ŭskładnieńniaŭ dla maci i dziciaci, moža być paharšeńnie jakaści śpiermy z uzrostam.
Aŭtary daśledavańnia adznačajuć, što ŭzrostavyja źmieny, takija, jak erektalnaja dysfunkcyja i hipahanadyzm, źnižajuć mužčynskuju fiertylnaść. Akramia taho, z hadami mienšaje abjom śpiermy, źnižajecca ruchomaść i horšaje marfałohija śpiermatazoidaŭ.
Raniej ličyłasia, što mužčynskija repraduktyŭnyja kletki nie schilnyja da stareńnia, adnak, zaraz jasna, što DNK śpiermatazoidaŭ u pažyłych mužčyn moža paškodžvacca z-za ŭzrostavych hienietyčnych źmien.
Hetuju hipotezu paćviardžajuć vyniki daśledavańnia, u jakim uziali ŭdzieł 5081 mužčyna ad 16 da 72 hadoŭ. Jano pakazała, što paśla 35 hadoŭ jakaść i kolkaść śpiermatazoidaŭ pačynajuć mienšać, što, u svaju čarhu, moža źnizić mahčymaść začaćcia.
U cełym, zaŭvažajuć śpiecyjalisty, ryzyka poźniaha baćkoŭstva moža być jašče bolšaj, bo apošnija dziesiacihodździ navukoŭcy fiksujuć ahulnaje źnižeńnie jakaści śpiermy va ŭsim śviecie.
Vylecieła ŭ nieviadomym kirunku śpikierka KR Anžalika Mielnikava30
Kamientary