Алексіевіч: Як пісьменнік я пачалася з «Былога і думаў» Герцэна, а найбольшы ўплыў на мяне зрабілі Чэхаў і Дастаеўскі
У спецвыпуску ТОКу нобелеўская лаўрэатка Святлана Алексіевіч расказала, якія пісьменнікі найбольш на яе паўплывалі.
«Як пісьменнік я хіба што пачалася з кнігі «Былое і думы» Герцэна. Гэта таксама некаторы варыянт дакументальнасці», — заўважае Святлана Алексіевіч.
Але знайсці свой стыль пісьма ёй дапамаглі кніга «Я з вогненнай вёскі» і адзін з яе аўтараў Алесь Адамовіч:
«Я вырасла ў вёсцы ў сям'і вясковых настаўнікаў. Гэта было пасля вайны. І размовы гэтых жанчын на лавачках зрабілі на мяне велізарнае ўражанне. І вось гэта блізкасць жыцця, рэальнага жыцця яна заўсёды мяне хвалявала, і мне заўсёды хацелася ісці гэтым шляхам.
Я, магчыма, да кнігі «Я з вогненнай вёскі» і знаёмства з Адамовічам не зусім уяўляла, якім можа быць шлях, хаця я ўжо прачытала кнігу [Соф'і] Фядорчанкі [«Народ на вайне»]. [Гэта] руская пісьменніца, якая была сястрой міласэрнасці на Першай сусветнай вайне. І яна запісвала тое, што чула ад параненых, іх аповеды.
Але гэта было далёка ад таго жанру, як яго развілі Адамовіч і Гранін, з кім ён працаваў разам (Данііл Гранін і Алесь Адамовіч з'яўляюцца аўтарамі дакументальнай аповесці «Блакадная кніга» — НН). Пачалося з гэтага. А потым было шмат пісьменнікаў».
Аднак, як падкрэслівае Алексіевіч, найбольшы ўплыў на яе аказалі Чэхаў і Дастаеўскі:
«Найбольшы ўплыў — не спадабаецца маім апанентам — на мяне зрабілі Чэхаў і Дастаеўскі. Я б сказала, што гэта пісьменнікі, якія вельмі паўплывалі на мой светапогляд.
«Што тычыцца Дастаеўскага, то гэта глыбіннае разуменне чалавека, недасканаласці ў чалавечай прыродзе. Калі гэтая блізкасць жывёлы, якая хутка з'яўляецца ў час вялікіх выпрабаванняў, як — калі гаварыць аб нашай культуры — ГУЛАГ, як вайна, калі хутка налёт культуры злятае».
Па словах нобелеўскай лаўрэаткі, гэтую трансфармацыю псіхалогіі чалавека мы цяпер назіраем на вайне ва Украіне:
«Калі мы бачым, што сённяшнія людзі, з якімі мы разам былі, сядзелі ў рэстаранах, ездзілі ў тралейбусах, вырабляюць у Бучы. Мы ж гэтых людзей сустракалі. Яны прыязджалі ў Беларусь, мы былі ў Расіі. І вось на што здольны чалавек».
«Калісьці мы з Марынай Галдоўскай, такой вядомай дакументалісткай рускай, рабілі фільм аб немцах і рускіх, тых, хто прамахнуўся («Людзі вайны» — НН). Адзін з іх вельмі добра сказаў (ён быў піяністам вядомым): «Як толькі я ўзяў у рукі зброю, таго чалавека, якім я быў, ужо не стала. Гэта быў ужо іншы чалавек», — згадвае Алексіевіч і заўважае:
«І я думаю, Дастаеўскі… Вось я цяпер перачытваю яго кнігу «Бесы». Таму што мы сапраўды ў акружэнні новых варвараў. Мы чакаем прыходу яшчэ другіх варвараў. І толькі ў Дастаеўскага я знаходжу гэтыя вельмі глыбокія развагі».
Глядзіце цалкам:
Цяпер чытаюць
У Маладзечне ў пустым вагоне знайшлі 27-гадовага амерыканца, які нелегальна трапіў у Беларусь з Літвы10
Каментары