Уладальнікі знакамітага «дома мары» пад Мінскам распавялі Дудзю, чаму прадалі дом і эмігравалі
У 2020 годзе пра мінскіх блогераў Вадзіма і Алесю Ключнікаў пісалі СМІ. Яны літаральна за год пабудавалі ў Калодзішчах «неймаверны барнхаус» па ўласным праекце, здымаючы працэс на YouTube, а фінальнае відэа сабрала больш за 1,5 мільёна праглядаў. Аднак пажыць у «доме мары» атрымалася нядоўга: у 2021 годзе, пасля таго як Вадзіма затрымалі з-за ўдзелу ў пратэстах, сям'я выехала з Беларусі, а нерухомасць прадала. Цяпер Ключнікі падарожнічаюць з краіны ў краіну і здымаюць новыя ролікі — пра жыццё ў эміграцыі. Муж і жонка распавялі ў вялікім інтэрв'ю блогеру Юрыю Дудзю аб «лайтавых умовах» у раённым СІЗА, дзе сядзеў Вадзім, аб продажы дома ў Беларусі і аб тым, ці гатовыя яны вярнуцца на радзіму, піша «Люстэрка».
Пратэсты і СІЗА: «Калі б трапіў у Мінск, было б 15 сутак»
У 2020 годзе Вадзім і Алеся, як і тысячы іншых беларусаў, удзельнічалі ў пратэстах. Як патлумачыў сам блогер, «у той момант па-іншаму было нельга», да таго ж упершыню ў народа з'явілася адчуванне, што «нешта сапраўды можа адбыцца». І калі людзі пачалі выходзіць на вуліцы і бачыць, колькі іх насамрэч, прыйшло ўсведамленне, што яны не адны.
У 2021 годзе, у разгар рэпрэсій, калі ўлады масава праводзілі праверкі і затрыманні, Вадзіма арыштавалі на дзесяць сутак.
— Таму што я ў раённае [СІЗА] трапіў — калі б трапіў у Мінск, было б 15 сутак, — удакладняе ён.
Па словах блогера, сядзелася яму «весела» і нават «норм» у параўнанні з ізалятарам на Акрэсціна ў Мінску. Ды і стаўленне да затрыманых на той момант падалося «лайтовым».
Першыя некалькі дзён Ключнік правёў у звычайнай камеры з асуджанымі па крымінальных артыкулах. Сярод сукамернікаў былі рэцыдывіст, які чакае дэпартацыі ў Расію, хлопец, які ўпершыню затрыманы за «закладкі» і маральна рыхтаваўся да працяглага тэрміну, а таксама «суперкіношны персанаж зэка» — паводле яго слоў, які адсядзеў ужо 25 гадоў.
У гэтай камеры ўмовы былі адносна камфортнымі: матрацы, крыжаванкі, затрыманым перадавалі перадачы з ежай. Аднак пазней блогера і яшчэ некалькіх чалавек перавялі ў асобную камеру для палітычных – і там усё было значна больш жорсткім: не было матрацаў, а перадачы неўзабаве забаранілі. Днём нельга было ляжаць на нарах — толькі сядзець на падлозе ці стаяць, а святло ў камеры не выключалася круглыя суткі.
— Але самае вясёлае — гэта тры разы за ноч цябе паднімаюць, і ты павінен падысці да акенца даць справаздачу, што ты на месцы, — распавядае блогер.
Ужо ў шэсць раніцы пачынаў іграць гімн Беларусі, і да гэтага часу зняволеныя абавязаны былі ўставаць па стойцы смірна — зрэшты, «можна было не пець».
Ключнік успамінае, што камера ў яго аказалася «крутая, вельмі вынаходлівая»: затрыманыя нават змаглі змайстраваць з хлеба фігуркі для гульні ў покер, прычым розных масцей.
Харчаванне ж аказалася нечакана добрым: як даведаўся потым блогер, «побач знаходзіўся радзільны дом, і нейкая дзяржаўная кантора прывозіла ежу і ў радзільню, і вязням» — часам ім нават давалі салату з капустай.
А яшчэ блогер аднойчы змог зазірнуць у часопіс СІЗА, дзе значыліся ўсе затрыманыя, – і насупраць прозвішчаў палітычных стаяла літара «П».
— Прама побач з прозвішчамі, [у тым ліку] з маёй, літарка «П». І я думаю: блін, капец які, проста сюр палітычны, — успамінае Вадзім.
Ператрус, рашэнне з'ехаць і продаж дома: «Вяртацца на месяц было стромна»
У «доме мары» ў Калодзішчах адбыўся ператрус — як кажа блогер, паводле афіцыйнай версіі, «свядомыя грамадзяне паведамілі, што тут мы вядзем падрыўную дзейнасць». Тэхніку канфіскавалі — зрэшты, потым вярнулі ў пакеце з надпісам, што «экстрэмісцкіх матэрыялаў не знойдзена».
Вадзім і Алеся пачалі рыхтавацца да ад'езду з Беларусі — гэта было няпроста, таму што ў той момант усе рэйсы з Беларусі былі адмененыя, акрамя напрамкаў у Турцыю і Егіпет. Аднак білеты, нягледзячы на дарагоўлю, удалося купіць.
Спачатку яны вырашылі ўспрымаць паездку ў Турцыю як свайго роду водпуск, пакуль не будзе яснасці з сітуацыяй. Потым стала зразумела, што давядзецца з'ехаць канчаткова, але папярэдне муж і жонка на месяц вярнуліся ў Беларусь, хаця было «вельмі стромна»: трэба было забраць канфіскаваную тэхніку, аформіць неабходныя дакументы і прадаць дом.
Як успамінае Алеся, умовы для продажу тады былі далёкія ад ідэальных: большая частка патэнцыйных пакупнікоў з'ехала з краіны, а многія вырашылі прытрымаць грошы і ні ў што не ўкладвацца. Нягледзячы на гэта, удалося прадаць дом «даволі хутка»: спачатку цана была 450 тысяч долараў, потым яе знізілі да 400 тысяч. У выніку прадалі «са скідкай».
Пакупнікамі дома апынулася пара беларусаў з двума дзецьмі — «практычна аднагодкі» Ключнікаў. Як аказалася, сям'я глядзела блог Вадзіма, хоць асабіста да гэтага з мужам і жонкай не была знаёмая. Алеся кажа, што ў пары свой бізнэс, але які канкрэтна — яна не ведае:
— Прышпільная, дарэчы, была гісторыя: яны не расказвалі да апошняга дзецям, што ў прынцыпе купілі дом. І, калі дзяцей пыталі, ці хацелі б яны жыць у доме, іх сын — яму, можа, гадоў 10-12 — кажа: «Ну, калі б я хацеў дом, то толькі як у Вадзіма і Алесі».
Муж і жонка прызнаюцца, што ўсё роўна падтрымалі б пратэсты, ведаючы, што больш не змогуць вярнуцца ў свой дом:
— Ёсць рэчы значна важнейшыя за дом. Гэта ж проста рэч — вядома, вельмі любімая рэч, але заставацца верным сваім поглядам, сваім прынцыпам значна важней, — кажа Алеся.
«Прыйдзе час — мы зноў перагледзім свае планы»
З таго часу сям'я з двума дзецьмі жыве ў розных краінах Еўропы і ўвесь час вандруе: Украіна, Польшча, Германія — за тры гады Ключнікі пераехалі 22 разы, а зараз уладкаваліся ў Партугаліі.
Кажуць, што грошы на арэнду жылля, пераезды і нават куплю Tesla прыносіць «нядрэнны бізнэс», які ўдалося пабудаваць яшчэ да вайны: продаж відэа на стокавых платформах.
Стокі — гэта буйныя анлайн-сховішчы, дзе сабраны фота, відэа і іншыя медыяфайлы. Гэтыя матэрыялы купляюць прыватныя і карпаратыўныя кліенты: для рэкламы, фільмаў, прэзентацый і любых іншых задач. Замест таго каб арганізоўваць уласныя здымкі, кампаніі набываюць ужо гатовы кантэнт, што значна танней і хутчэй.
— З аднаго боку, поспех, з другога боку — у патрэбны момант мы зайшлі ў правільную тэму, — распавёў Вадзім.
Ці вернецца сям'я ў Беларусь, Ключнікі не ведаюць.
— Мы неяк прынялі рэальнасць, што вось зараз — не. І думаць пра нейкае фантомнае «некалі» — гэта вельмі складана. Прыйдзе час — мы зноў перагледзім свае планы, і калі будзе патрэбны момант [для вяртання] — наогул лёгка. Я [у Беларусі] ведаю некалькі месцаў — там можна такія класныя дамы пабудаваць! — кажа Алеся.
Вадзім настроены больш скептычна:
— У тых рэаліях, якія цяпер, — не, натуральна. <…> Беларусы мараць пра тое, што ўсё заканчваецца і мы натоўпам пераходзім мяжу з бел-чырвона-белымі сцягамі. Але гэта вельмі ідэалізаваная карцінка — хутчэй за ўсё, так не будзе, і мы не ведаем, калі гэта ўвогуле адбудзецца.
Цяпер, гледзячы на навіны, у мяне не вельмі пазітыўны погляд [на тое, што адбываецца] — мне здаецца, гэта расцягнецца яшчэ надоўга. Я думаю, што на тэрыторыі Беларусі з'явяцца расійскія вайсковыя базы — гэта вельмі нядобра, мяркуючы па тым, што зараз адбываецца. Я ўвогуле не разумею, калі гэта можа скончыцца.
Каментары